Słownik pojęć zegarmistrzowskich

 

Mechanizm kwarcowy — przetworzone w odpowiedniej częstotliwości przez układy cyfrowy drgania kryształu, czerpiące energię z baterii. W uproszczeniu więc jest to werk zasilany baterią.

 

Mechanizm manualny (ręczny) — mechanizm, którego energia pochodzi z codziennego, ręcznego nakręcania sprężyny przy użyciu koronki. Rozprężenie jej powoduje uwolnienie energii, która odpowiada za poruszanie wskazówek.

 

Mechanizm automatyczny — rodzaj mechanizmu, którego zasilanie pochodzi z przetwarzanej energii powstałej wskutek noszenia zegarka. Każdy ruch nadgarstka napędza rotor (zwany też wahnikiem), który naciąga sprężynę napędową.

 

Mechanizm solarny — rodzaje mechanizmu kwarcowego, którego energia pozyskiwana jest z wykorzystaniem niewielkich, wbudowanych paneli słonecznych pod tarczą czasomierza i pobieraną z różnych rodzajów źródeł światła. Dzięki odpowiedniemu przetworzeniu powstaje energia elektryczna, odpowiedzialna za działanie zegarka.

 

Tourbillon — element konstrukcyjny mechanizmu, odpowiadający za korektę błędów działania czasomierza. Jest obrotową część werku, w której umieszczone zostały balans oraz wychwyt.

 

Balans — element zegarków mechanicznych, który za sprawą sprężyny włoskowej kręci się wokół własnej osi i koryguje chód czasomierza. Magazynuje energię pochodzącą ze sprężyny napędowej, uczestnicząc w procesie wprawiania wskazówek w ruch.

 

Wychwyt — zbudowany z koła wychwytowego i kotwicy podstawowy zespół konstrukcyjny werku, odpowiadający za przekazanie energii mechanicznej i zwalnianie przekładni zębate.

 

Przekładnia chodu — podstawowy system współzależnych i współdziałających ze sobą kół zębatych, dzięki któremu poruszenie jednego oddziaływuje na ruch kolejnego.

 

Sprężyna włosowa — element odpowiedzialny za ruch zwrotny w kole balansowym, kontrolujący precyzję wskazania czasu.

 

Koło wychwytowe — część werku przekładni chodu, która odpowiada za ruch regulatora. Jego naprzemienne zatrzymywanie (blokowanie) oraz uruchamianie w cyklicznym tempie uczestniczy w procesie wskazania czasu.

 

Kotwica — współpracujący z kołem wychwytowym dźwignik jedno lub dwuramienny, który zazębia się z nim poprzez podnoszenie ramion.

 

Paleta — współpracująca z kołem wychwytowym, skośnie ścięta część kotwicy.

 

Wahnik (rotor) — obrotowy element werków automatycznych, znajdujący się w jego centrum. W ruch wprawia go energia pochodząca z noszenia zegarka, dzięki czemu samoczynnie naciąga sprężynę napędową.

 

Płyta główna mechanizmu — umieszczona pod cyferblatem zegarka elementarna część szkieletu werku, na której znajdują się m.in. otwory łożyskowe.

 

Mostek — łożyskujący bębny i koła zębate metalowy element szkieletu werku, opierający się o płytę główną i przytwierdzony do niej min. dwoma wkrętami.

 

Filarki — łączące mostek z płytą główna mechanizmu niewielkie elementy konstrukcyjne werku.

 

Oś balansu — tzw. szpindel, jest specjalnym wałkiem, na którym osadzony jest balans.

 

Kamienie — odpowiadające za prawidłowe działanie trybów łożyskowych kamienie syntetyczne lub rubiny, dzięki którym dochodzi do ich mniejszego zużycia ruchomych części werku zegara, poprzez ograniczenia tarć między nimi. Najczęściej wykorzystuje się do 17 do 28 kamieni łożyskowych.

 

Bezel (luneta) — w dominującej większości zewnętrzna, górna część konstrukcji zegarka umieszczona na kopercie. Przeważnie jest to ruchomy, obrotowy element, który umożliwia odczyt różnych wskazań dla funkcji zegarków sportowych, m.in. czasu spędzonego pod powierzchnią wody.

 

Dekiel — wkręcana lub wciskana dolna część konstrukcji koperty zegarka, zabezpieczająca i zamykająca jego mechanizm. Występuje w wersji kryjącej i transparentnej (szklanej).

 

Koperta — macierz zegarka, w której umieszczony jest mechanizm. Pełni funkcje zabezpieczające werk przed uszkodzeniami oraz, za sprawą uszu, pozwala na mocowanie z paskami, bransoletami lub łańcuszkami.

 

Koronka — ruchoma, obrotowa część konstrukcji czasomierza, znajdująca się na końcu wałka regulatora chodu. Umożliwia korektę pozycji wskazówek lub nakręcanie sprężyny w modelach z mechanicznym naciągiem.

 

Pasek genewski — typ zdobienia mechanizmu, charakteryzujący się równoległym (prostym lub okrągłym) typem grawerowania w jednakowych odstępach.

 

Przyciski — elementy konstrukcji koperty, które umożliwiają obsługę dodatkowych funkcji zegarka.

 

Ramka — inaczej bezel lub luneta, obrotowa lub stała część wierzchniej części koperty.

 

Rubin — kamień łożyskowy, umożliwiający bezpieczne działanie trybów w mechanizmie, ograniczający ścieranie się ich. Wykorzystuje się zarówno naturalną, jak i syntetyczną jego odmianę.

 

Rezerwa chodu — jest to czas pozostały do momentu całkowitego rozwinięcia się sprężyny. W uproszczeniu określa się tak liczbę godzin, która podtrzymuje mechanizm w działaniu po zdjęciu zegarka automatycznego z nadgarstka lub bez konieczności dokręcenia sprężyny w zegarkach mechanicznych.

 

Szkiełko — górna, transparentna część zegarka, równolegle umieszczona do jego tarczy. Pełni funkcję ochronną oraz umożliwia odczyt godziny i wskazań dodatkowych funkcji czasomierza. Ich twardość ocenia się na podstawie 10-stopniowej skali Mosha. Obecnie różnicuje się 4 rodzaje szkiełek:

• szkiełko hesalitowe (plastikowe) — ekonomiczne, o bardzo niskiej twardości. Podatne na zarysowania i inne uszkodzenia mechaniczne,
• szkiełko mineralne — umiarkowanie twarde, dzięki czemu jest bardziej odporne na uderzenia i upadki, jednak możliwe jest jego zarysowanie. Posiada 5. stopień twardości w skali Mosha.
• szkiełko mineralne utwardzone (np. hardlex) — utwardzone kąpielą kwasową szkiełko mineralne, które, dzięki temu zabiegowi, zyskuje na twardości, stając się bardziej odpornym na zarysowania. Zachowuje przy tym swoją elastyczność w przypadku upadków lub uderzeń; posiada 7. stopień twardości,
• szkiełko szafirowe —ustępuje twardości jedynie diamentom, zdobywając 9 punktów twardości w skali Mosha. Jest bardzo odporne na zarysowania, jednak silniejszy upadek bądź uderzenie może przyczynić się do jego pęknięcia. Obecnie jest to najlepsze rozwiązanie stosowane w zegarkach.

 

Tarcza — inaczej cyferblat. Część konstrukcyjna zegarka umieszczona pod szkiełkiem, lecz przykrywająca mechanizm. Odgrywa istotną rolę, ponieważ to na niej montuje się oznaczenia godzin oraz wskazówki. Posiada również walory estetyczne i funkcjonalne, o ile mechanizm posiada dodatkowe komplikacje (opisane na subtarczach).

 

Subtarcza — dodatkowe narzędzia/wskaźniki na tarczy zegarka, umożliwiające odczyt pomiarów funkcyjnych (np. chronograf lub czas 24-godzinny).

 

Zawór helowy — system dekompresyjny dla mechanizmu czasomierza (automatyczny lub manualny), uwalniający cząstki helu z zegarka w przypadku narażania go na długotrwałe i wysokie ciśnienie. Rozwiązanie stosowane w modelach nurkowych, dedykowanych zaawansowanej głębokości.

 

Alarm — jedno najpowszechniej stosowanych rozszerzeń funkcjonalności zegarka, szczególnie w modelach cyfrowych, określane także mianem „budzika”. Odpowiednio skonfigurowana pora włączenia umożliwia sygnalizowanie dźwiękowe lub wibracyjne.

 

Chronograf — dodatkowa komplikacja mechanizmu, umożliwiająca mierzenie odstępów czasu, potocznie określana mianem stopera. Wykorzystywana zarówno w modelach analogowych (na dedykowanych subtarczach), jak i cyfrowych. Pozwala na obsługę startu, stopu oraz zerowania pomiaru, za pomocą bocznych przycisków na kopercie.

 

Czas światowy — rozwiązanie umożliwiające odczyt godziny w różnych strefach czasowych na świecie, przeważnie opisane na subtarczach na cyferblacie lub ramce wewnętrznej koperty.

 

Czas uniwersalny — uniwersalny czas koordynowany pomiędzy strefami (z ang. Universal Time Coordinated). Jest to czas wzorcowy dla strefy UTC+0, który traktować należy jako punkt odniesienia dla pozostałych.

 

Datownik — najpopularniejsza dodatkowa komplikacja mechanizmu, stosowana zarówno w modelach analogowych, jak i cyfrowych. Przybiera różnorakie formy, takie jak pojedyncze okienko na tarczy, dwuokienkowy z niezależnymi cyframi dziesiątymi i jedności, a także w wersjach rozbudowanych o nazwę miesiąca lub dnia tygodnia.

 

EOL — z ang. end of life, to rozwiązanie wskazujące niski stan naładowania baterii (w modelach kwarcowych), które działa na zasadzie przeskakiwania wskazówki sekundowej o, najczęściej, 2 lub 4 sekundy.

 

Fazy księżyca — funkcjonalne i estetyczne rozwiązanie na cyferblacie zegara, przeważnie poniżej tarczy głównej-godzinowej, prezentujące aktualną fazę księżyca i należące do grupy astronomicznych komplikacji werku.

 

Flyback — rozszerzenie funkcji stopera w zegarku o nałożenie na siebie 2 wskazówek, pozwalające na równoczesne prowadzenie nowych pomiarów w bieżącym użyciu chronografu. Dwa naciśnięcia dolnego przycisku odpowiadają za zerowanie i stopowanie dotychczasowego pomiaru, górnego zaś — za nowy pomiar. Określa się tak również jego powracającą wskazówkę.

 

GMT — z ang. Greenwich Mean Time, czas w londyńskim Greenwich, przez które przebiega południk 0 stopni. Ten jest punktem odniesienia do wskazania godziny we wszystkich 24-strefach czasowych na świecie.

 

Kalendarz — dodatkowa komplikacja mechanizmu, umożliwiająca wskazanie daty (dzień, nazwa dnia tygodnia, miesiąca, roku i roku przestępnego). Ich kalibracja przebiega zarówno manualnie, jak i automatycznie, dzięki czemu pozwala na precyzyjny i bezobsługowy odczyt dat.

 

Kalendarz wieczny — rozbudowana funkcjonalność kalendarza podstawowego, zaprogramowana do 1. marca 2100 roku. Dzięki temu rozwiązaniu nie ma potrzeby kalibracji daty w zakresie dnia miesiąca lub lat przestępnych, ponieważ mechanizm z tą funkcją różnicuje je samodzielnie.

 

Pulsometr — rozwiązanie charakterystyczny dla modeli sportowych należących do grupy czasomierzy biegowych. Pozwala na pomiar tętna w trakcie różnych aktywności fizycznej. Zegarki z pulsometrem dzielą się dwa typy: samodzielne i wymagające dedykowane pasa napiersiowego.

 

Split-second — rozszerzenie chronografu z dwoma wskazówkami stopera, umożliwiające pomiary międzyczasów. W przypadku kontroli tego parametru jedna ze wskazówek zatrzymuje się, a przy jej zwolnieniu (wznowienie pomiaru) powraca na równoległy bieg ze wskazówką drugą.

 

Stop sekunda — rozwiązanie stosowane w zegarkach analogowych, zatrzymujące działanie sekundnika po odciągnięciu koronki kalibracyjnej z koperty. Pozwala na bardzo precyzyjne ustawienie pozycji wskazówek godziny na tarczy.

 

Suwak logarytmiczny — zaawansowane rozszerzenie pomiarowe analogowej tarczy zegarka, głównie w modelach lotniczych, umożliwiające obliczenie równań nawigacyjnych, szybkości wznoszenia i opadania podczas lotu, jego średniej prędkości i czasu przelotu, przebytej odległości lub zużycia paliwa. Do obliczeń konieczny jest bezel logarytmiczny z dwoma skalami — stałą i obrotową.

 

Tachymetr — funkcjonalność przedstawiona na wewnętrznym pierścieniu cyferblatu, umożliwiająca pomiar prędkości na skali, wyrażona w kilometrach lub milach na godzinę. Potocznie nazywany prędkościomierzem.

 

Telemetr — dodatkowa skala na tarczy zegarka z chronografem, pozwalająca na obliczenie odległości użytkownika czasomierza od wyładowań atmosferycznych, na podstawie czasu pomiędzy jednym a drugim zdarzeniem (grzmotem burzowym). Pomiar ten związany jest z prędkością rozchodzenia się dźwięku.

 

Timer — jedna z podstawowych funkcji zegarków cyfrowych, choć wykorzystywana również w wersjach analogowych. Pozwala na odmierzenie czasu do 0 (liczenie go w tył), a koniec sygnalizowany jest najczęściej dźwiękowo.

 

Wodoszczelność — jest to parametr bezpieczeństwa mechanizmu przy kontakcie z wodą. Klasa szczelności określana i wyrażana jest w barach, metrach i atmosferach ciśnienia statycznego, ze wskazaniem punktu granicznego. Wyróżnia się następujące poziomy:

• 3ATM/3BAR/WR30/30M - umożliwia minimalny, przypadkowy kontakt z wodą, np. przez zachlapanie podczas deszczu lub mycia rąk,
• 5ATM/5BAR/WR50/50M - umożliwia użycie zegarka podczas kąpieli w wannie lub powierzchownego pływania w basenie (lub innych zbiornikach wodnych),
• 10ATM/10BAR/WR100/100M - umożliwia swobodne pływanie w różnych zbiornikach wodnych, a także nurkowanie w podstawowym osprzęcie (maska z rurką),
• 20ATM/20BAR/WR200/200M - umożliwia swobodne pływanie i nurkowanie z zaawansowanym sprzętem nurkowym (akwalungiem),
• 30ATM/30BAR/WR300/300M - umożliwia profesjonalne nurkowanie głębinowe z czasomierzem.

 

Wstrząsoodporność — cecha precyzowana przez standardy jakości ISO1413, określająca normy utrzymania mechanizmu zegarka w pełnej sprawności i chodzie w przypadku wstrząsów i upadków z wysokości 1 metra, z maksymalnym wahaniem wskazania godziny do 60 sek. na dobę. Określa się w ten sposób także poziom odporności na gwałtownie i silne drgania bądź ruchy. Rozwiązanie spotykane przede wszystkim w kolekcji czasomierzy Casio G-SHOCK.

 

Wysokościomierz — funkcjonalność typowa dla modeli trekingowych, umożliwiająca aktualny odczyt, dla użytkownika zegarka, wysokości nad poziomem morza. Przy jego kalibracji wykorzystuje się parametr ciśnienia atmosferycznego lub GPS.

 

Termometr — funkcjonalność charakterystyczna dla modeli trekingowych, pozwalająca na zmierzenie aktualnej temperatury zewnętrznej lub pomieszczenia, w czasie rzeczywistym. Na prawidłowość lub błąd odczytu może wpływać temperatura ciała osoby używającej dany zegarek z tym parametrem.

 

Barometr — funkcjonalność typowa dla zegarków trekingowych, umożliwiająca pomiar ciśnienia atmosferycznego w czasie rzeczywistym. Niekiedy rejestruje tendencje zmiany pogody, poprzez zapamiętywanie wcześniejszych odczytów.

 

Kompas — komplikacja najczęściej spotykana w zegarkach outdoorowych, która pozwala na odczyt kierunków geograficznych. W zależności od modelu możliwe jest także wskazanie współrzędnych.

 

A-Proof — opatentowana przez firmę BALL technologia zapobiegająca rekacji czasomierzy z manualnym naciągiem na oddziaływanie pól magnetycznych. Bezpieczeństwo gwarantuje opracowany stop niklu, żelaza, molibdenu i miedzi nazwany Mumetalem (odbija fale magnetyczne).

 

Antyrefleks — to powłoka nanoszona na zewnętrzną (lub wewnętrzną i zewnętrzną) warstwę szkiełka zegarka, która ogranicza efekt rozproszenia wiązki światła odbitego, przy jednoczesnym zwiększeniu natężenia światła przychodzącego. Dzięki niej zwiększa się przejrzystość i czytelność czasomierza przy mocnym nasłonecznieniu. Efektem ubocznym może być minimalna, błękitna poświata na szkle.

 

Autokompensacja — to rozwiązanie mające na celu eliminację wahań w precyzyjnym wskazaniu godziny, powstałych na skutek dużej amplitudy temperatury zewnętrznej (błąd temperaturowy). Specjalny stop metalu, z którego wykonany jest włos sprężynowy, zapewnia stały poziom jego sprężystości.

 

Ceramiczny zegarek — jest czasomierzem, przy którego konstrukcji wykorzystuje się elementy ceramiczne. Stanowić może część koperty i bransolety, a niekiedy i tarczy bądź indeksów. Użycie ceramiki zapewnia wysoką jakość zegarka, a także wytrzymałość na zarysowania.

 

Chronometr — certyfikowany przez centrum badawcze C.O.S.C. typ czasomierza, który charakteryzuje niezwykle wysoka precyzja wskazania godziny, przez wyeliminowanie do minimum dziennych wahań chodu. Weryfikacja dotyczy zarówno temperatury, w której testuje się dany zegarek, jak i jego ułożenia względem podłoża. Proces ten trwa 15 dni.

 

Emaliowanie — jest procesem polegającym na nanoszeniu warstw emalii na poszczególne elementy zegarka, takich jak tarcza lub koperta.

 

Kamertynowy zegarek — typ czasomierza, w którym zastosowano autorskie rozwiązanie amerykańskiego producenta zegarków Bulova i w którym sekundnik porusza się mikrodrganiami, zapewniając wyższą precyzję wskazania godziny. Ta wynosi maksymalnie do 1 minuty wahań w skali miesiąca. Dzięki zastąpieniu koła balansowego oscylatorem kamertynowym, uzyskano wyższą częstotliwość rzędu 360 Hz pochodzącą z baterii, gdzie standardem w latach 50., kiedy to premierę miała ta technologia, było od 4 do 10 Hz.

 

Masa Świecąca — to fosforowa, radioaktywna lub nieradioaktywna substancja luminescencyjna nanoszona na wskazówki i indeksy godzinowe tarczy, umożliwiająca odczyt czasu w częściowym lub całkowitym zaciemnieniu. Przy jej produkcji wykorzystuje się przeważnie glinian strontu (Superluminowa), tryt lub promet.

 

Metoda galwaniczna — elektrochemiczna technika polegająca na nanoszeniu powłoki złocenia na metalową powierzchnię zegarka.

 

Niebieszczenie (termiczne barwienie) - proces polegający na termicznej obróbce stali (łbów wkrętów i wskazówek) w temperaturze 300 stopni Celsjusza, dzięki któremu utleniająca się stal zyskuje ciemny, niebieski odcień.

 

Niello — substancja wykorzystywana do uzupełniania głębokiego (maks. do 0,4 mm) grawerunku na metalach szlachetnych, która po połączeniu miedzi, srebra, ołowiu z dodatkiem siarki lub boraksu tworzy nową odmianę czarnej emalii.

 

Open heart — rodzaj zdobienia tarczy zegarka głównie automatycznego, w którym widoczny jest fragment jego mechanizmu (balansu lub jego części).

 

Paraflex — system zabezpieczający mechanizm poprzez absorbowanie wstrząsów, mogących uszkodzić newralgiczne i delikatne elementy werku, dzięki sprężystemu ułożyskowaniu balansu.

 

Patynowanie — estetyczny proces chemiczny, polegający na nanoszeniu warstwy patyny i wywołującej efekt tzw. postarzenia powierzchni metalowych.

 

Perłowanie — dekoracyjny proces zdobienia, liniowego lub kołowego, werku lub koperty czasomierza, dzięki któremu otrzymuje się oryginalny efekt połysku.

 

Piaskowanie — dekoracyjne zmatowienie jednolitej powierzchni metalu w kopercie zegarka lub jego mechanizmie, dzięki czemu otrzymuję się wolną od wszelkich wzorów geometrycznych strukturę.

 

Platerowanie — metoda nanoszenia delikatnej i cienkiej powłoki metali lub metali szlachetnych na inne powierzchnie metalowe (np. kopertę lub bransoletę) prowadząca do wykończenia zegarka w srebrnym lub złotym kolorze.

 

PVD — z ang. Physical Vapour Deposition, metoda próżniowego nanoszenia mikrocząsteczek na powierzchnię, mająca na celu zdobienie poszczególnych elementów czasomierza (np. złocenie), w tym koperty i bransolety. Jednoczesnym efektem tej technologii jest ich utwardzenie.

 

Radio Controlled — (sterowanie drogą radiową, waveceptor) — technologia automatycznej kalibracji wskazówek w zegarkach, zapewniająca bezobsługowe i najdokładniejsze wskazanie czasu. Dzięki synchronizacji modułu z generującym sygnał zegarem atomowym (najbliższym dla użytkownika w USA, Wielkiej Brytanii, Niemczech, Japonii i Francji) otrzymuje się precyzję wahań rzędu 1 sekundy na milion lat.

 

Skeleton — inaczej zegarek szkieletowy, to typ zdobionego czasomierza, polegający na niemal całkowitym pozbawieniu go tarczy (poprzez wycięcie mostków i płyt). Odsłonięcie mechanizmu nie koliduje z pełnosprawnym funkcjonowaniem i nie wpływa na precyzję wskazania godziny.

 

Swiss Made — sygnatura zegarków szwajcarskich, spełniających wyśrubowane i niekwestionowane parametry jakości, przy precyzyjnie określonych standardach procesu produkcyjnego. Aby czasomierz mógł posiadać takie miano, musi spełnić kryterium szwajcarskiego pochodzenia mechanizmu, złożenia go w tym kraju, a także generowania min. 60% kosztu produkcyjnego dla Szwajcarii. Musi być także w min. 50% skonstruowany ze szwajcarskich komponentów, a także poddany kontroli końcowej producenta w tymże kraju.

 

Trytowe podświetlenie — rodzaj podświetlenia wykorzystujący tryt, czyli występujący w gazowym stanie skupienia izotop wodoru. Dzięki swoim właściwościom luminescencyjnym jest najbardziej skutecznym i wyraźnym typem podświetlenia tarczy, a dokładniej indeksów i wskazówek. Gaz został zamknięty w niewielkich rozmiarów, specjalnych tubkach osadzonych we wspomnianych elementach konstrukcyjnych tarczy.

 

Wstawki ze złota — metoda zdobienia powierzchni zegarka, polegająca na nanoszeniu na jego elementy złotych akcentów lub taśmy wykonanej z tego kruszcu, o minimalnej grubości 0,2 mm. Wpływa to jednocześnie na jego trwałość, ale i na cenę czasomierzy wykończonych w ten sposób.

 

Antymagnetyczny zegarek — model czasomierza, którego sprężynę włosową wykonano z niemagnetycznego metalu, dzięki czemu jego precyzja wskazania godziny jest niezachwiana ziemskimi polami magnetycznymi i ich oddziaływaniem.

 

Art Deco — w zegarmistrzostwie charakteryzuje się prostym, klasycznym wzornictwem mocno nawiązującym do początków XX wieku, jednak w ogólnym ujęciu jest to styl w sztuce polegający odnalezieniu wysokiej estetyki w mocno funkcjonalnych przedmiotach użyteczności codziennej, typowy dla pierwszej połowy poprzedniego stulecia (głównie lata 1919-1939).

 

Bęben sprężyny — jest cylindrycznym elementem werku czasomierza, mieszczącym w sobie sprężynę napędową.

 

BaselWorld — największe i jednocześnie najważniejsze wydarzenie dla branży zegarmistrzowskiej organizowane w Bazylei w Szwajcarii. Podczas targów odbywały się premiery i pokazy przełomowych czasomierzy i ekskluzywnej biżuterii, kształtujące trendy na najbliższe miesiące i lata.

 

Carillon (karilon) — funkcjonalność niezależnie napędzana w konstrukcji werku, opierająca się o 3-4 młoteczki i obsługiwana niewielkim tłoczkiem na kopercie, która wybija wielotonową melodię. Komplikacja mechanizmu tego typu jest jedną z najbardziej spektakularnych i okazałych, więc i dotyczy głównie prestiżowych modeli zegarków.

 

Chodzik — najbardziej podstawowy model czasomierza, pozbawiony jakichkolwiek dodatkowych komplikacji. Jedynym jego zadaniem jest wskazywanie czasu.

 

Chronometraż sportu — inaczej sports timing, to umożliwiająca precyzyjny pomiar odcinków czasu dodatkowa funkcjonalność zegarka, wykorzystywana przez wszelkiego rodzaju dyscypliny sportowe.

Chronoskop — instrument pomiarowy (stoper w klasie chronometru) umożliwiający odliczanie niewielkich odstępów czasowych dla krótkotrwałych zjawisk, charakteryzujący się bardzo wysoką precyzją wskazania (minimum 1/100 sekundy).

 

Compressor — rozpowszechniony w drugiej połowie XX wieku rodzaj masywnie nabudowanej koperty, charakteryzujący się wyższą klasą szczelności dzięki swoim technicznym właściwościom. Pod względem konstrukcyjnym wyróżniał się obrotowym, wewnętrznym bezelem i 2 koronkami funkcyjnymi.

 

COSC — najpopularniej skrót ten odnosi się do certyfikowanego chronometru, jednak wywodzi się od francuskiego ośrodka badawczego tychże urządzeń: Contrôle Officiel Suisse des Chronomètres, co w tłumaczeniu oznacza Niezależny Szwajcarski instytut Przeprowadzający Testy Chronometryczne.

 

Czop — stożkowe, lejkowe lub walcowe zakończenie części osi bądź wałka (w swobodnym układzie), na którym znajdować się może sekundnik, a także obrotowy fragment osi lub wałka w łożysku.

 

Datownik panoramiczny — komplikacja mechanizmu z datownikiem, polegająca na rozmieszczeniu części jedności i dziesiątych w dwóch, niezależnych i odrębnych dyskach, na które naniesione są oznaczenia liczbowe dni miesiąca. Potocznie nazywany także „datownikiem dwuokienkowym”.

 

Durinwal — odporny na działanie temperatury stop, z którego wykonane są sprężyny balastu. Niezależnie od wahań temperatury jego sprężystość jest niezmienna.

 

Ekwacja — niemal niespotykana funkcjonalność czasomierzy, która wskazuje bieżącą różnicę pomiędzy czasem słonecznym a rzeczywistym i uśrednionym. Różnice wskazania wynikają z eliptycznego kształtu orbity, po której porusza się kula ziemska względem Słońca.

 

Elinwar — niezmienny w swej sprężystości stop składający się w 36% z niklu, w 12% z chromu, a w pozostałej części z żelaza z domieszką wolframu i manganu. Wykonuje się z niego odporne na korozję i niemal niemagnetyczne sprężyny balastu.

 

ETA — w potocznym określeniu jest to rodzaj mechanizmu zegarkowego szwajcarskiej produkcji, należącego do koncertu ETA S.A., stosowany zarówno w czasomierzach automatycznych, jak i mechanicznych czy kwarcowych. Pochodzi on od przodującego i największego producenta w Szwajcarii, a sama nazwa została zaczerpnięta od należącej do grupy marki Eterna.

 

Fornitury (części zamienne) — komponenty wykorzystywane przy produkcji zegarków lub do ich naprawy.

 

Gasket — zapewniające zachowanie pełnej szczelności mechaniczne zabezpieczenie uszczelkami lub ich zestawem. Montowane jest pomiędzy przyległymi do siebie powierzchniami w zegarku.

 

Gildelock — system umożliwiający dopasowanie bransolety bez narzędzi zegarmistrzowskich, polegający na jej podwójnym zapięciu. Przy tzw. regulacji bransolety nie dochodzi do wypięcia ogniwek.

 

Hi-beat — z ang. wysoka częstotliwość i w tym ujęciu należy to tak dosłownie rozumieć. Jest to rodzaj mechanizmu o wysokiej precyzji chodu, którą zawdzięcza przyspieszonej oscylacji balansu. Werki tego typu działają 2-krotnie szybciej od standardowych, pracując z mocą 5Hz.

 

Impuls mechaniczny — generowana przez wychwyt i przekazana dalej dawka energii nagromadzonej w napędzie sprężynowym. Odpowiada za ciągłość pracy regulatora balansowego w zegarach o naciągu manualnym.

 

INCABLOC — system zabezpieczający i pochłaniający wstrząsy w modelach mechanicznych, który ma na celu niwelowanie wahań godziny przez przypadkowe uderzenia lub upadki czasomierza.

Indigloo — rodzaj podświetlenia elektroluminescencyjnego tarczy zegarka analogowego, sterowanego niezależną koronką przy kopercie czasomierza. Rozwiązanie charakterystyczne dla zegarków Timex.

 

Izochronizm — właściwość polegająca na jednostajnym utrzymaniu okresu drgań układów drgających. Niezależnie od mocy wychylenia, wahnięcia balansu będą stałe i precyzyjnie równe.

 

Kaliber zegarka — najczęściej określany ciągiem liter i cyfr symbol (określany też referencją) rodzaju mechanizmu, charakterystyczny dla konkretnego modelu lub grupy zegarków.

 

Kanapkowa tarcza — ang. Sandwich dial, czyli cyferblat czasomierza składający się z dwóch, nałożonych na siebie dysków. Na wewnętrzny naniesione mogą być oznaczenia godzin lub może stanowić subtarcze, zewnętrzny (bliższy szkiełka) jest tarczą właściwą, wyciętą pod kształt pierwszej.

 

Kąt amplitudy — kąt pomiędzy równoważnym ułożeniem balansu lub wahadła, a ich maksymalnym i skrajnym wychyleniem.

 

Koła zębate — przenoszące (bez poślizgu) ruch obrotowy pomiędzy osiami czynne elementy przekładni mechanizmu. Aby element część określić tym mianem, musi spełnić warunek posiadania minimum 20 „zębów”. Jeśli jest ich mniej — wówczas nazywa się je zębnikami, czyli częściami nieruchomymi.

 

Koło balansowe — zamienne określenie balansu.

 

Komplikacje — alternatywne określenie dodatkowych funkcji zegarków. Dotyczy każdego rozszerzenia mechanizmu powyżej podstawowego wskazania godziny. Wyszczególnia się następujące ich grupy:

• komplikacje odmierzania czasu, które zawierają w sobie in. stoper, chronograf oraz wszystkie ich warianty szczegółowe (z niezależna lub przeskakującą wskazówką sekundową),
• komplikacje astronomiczne, do których zalicza się kalendarz prosty, roczny, wieczny, a także wskaźnik faz księżyca,
• komplikacje dźwiękowe/wybijające, a nich alarm, timer, repetycja minutowa, kwadransowa i inne.

 

Kurant — czasomierz z komplikacją dźwiękową, wygrywającą melodie (dzwonkowe, gongowe, fletowe itp.).

 

Super-LumiNova — rodzaj podświetlenia cyferblatu zegarka, polegający na naniesieniu lub wypełnieniu specjalną substancją dedykowanych elementów (umieszczonych np. w indeksach godzin lub wskazówkach).

 

Manufaktura — precyzyjne określenie producenta, który autonomicznie może wyprodukować wszystkie elementy konstrukcyjne zegarka. Umownie jednak przyjmuje się, iż do użycia tego miana upoważnia już samodzielne skonstruowanie jednego mechanizmu.

 

Master Chronometer — sygnatura potwierdzająca wytrzymałość czasomierza na działanie silnych pól magnetycznych, a także wykazujących wysoką precyzję chodu oraz wodoszczelność równą swojej klasie. Certyfikowaniem tych zegarków zajmuje się METAS, czyli Szwajcarski Federalny Instytut Metrologii.

 

Mechanizm chodu — elementarna i najistotniejsza część każdego czasomierza mechanicznego, odpowiadająca bezpośrednio za wskazanie czasu. Składa się z regulatora chodu, urządzeń napędowych i naciągowych, przekładni chodu i wskazań, a także wychwytu.

 

Nakładane indeksy — sposób umieszczenia i prezentowania oznaczeń godzinowych (w formie wszystkich lub częściowych indeksów), który w wyraźny sposób pokazuje pełny trójwymiar symboli. Metoda ta wpływa na estetykę tarczy, a także wzmacnia jej czytelność.

 

Rotomat — jest urządzeniem „ładującym” zegarki o napędzie automatycznym. Wprawia czasomierz, a więc i rotor, w ruch obrotowy wokół własne osi, dzięki czemu nakręca sprężynę napędową.

 

Sellita — powstały w 1950 roku znany producent mechanizmów szwajcarskich, którego werki opierały się o technologię ETA.

 

Skacząca godzina — ang. Jumping hour, to rozwiązanie zbliżone wizualnie do datownika, polegające na przesuwaniu się godziny w trybie skokowym i wskazujące ją w dedykowanym okienku na cyferblacie zegarka.

 

Sprężyna napędowa — element konstrukcyjny werku zegarka, napędzający mechanizm do działania. Nawinięcie jej na wałek odpowiada za gromadzenie energii tej stalowej, elastycznej taśmy, a rozwinięcie wyzwala ładunek, wprawiając tryby w ruch.

 

Stal 316L — materiał tej próby popularnie określany jest stalą chirurgiczną, nierdzewną lub szlachetną, wykorzystywaną przy produkcji wewnętrznych i zewnętrznych elementów zegarków. Charakteryzuje się odpornością na odkształcanie, nie koroduje, nie matowieje i nie zmienia barwy. Powinna być również hipoalergiczna.

 

Teleskop — element konstrukcyjny czasomierza, łączący bransoletę lub pasek z kopertą, umiejscowiony bezpośrednio w jej uszach.

 

Uszy koperty — elementy budowy zegarka, wychodzące z dwóch stron koperty, które łączą ją z paskiem lub bransoletą poprzez teleskopy.

 

Valjoux — jest to zarówno nazwa handlowa czasomierzy z komplikacją chronografu, jak i producent zajmujący się produkcją zegarków z tą funkcją.

 

Wałek nastawczy (naciągowy) — część konstrukcyjna werku czasomierza o naciągu manualnym, zakończona koronką i umożliwiająca nakręcenie sprężyny zegarka, jak również kalibrację wskazówek godzinowych.

 

Zapięcie motylkowe — typ zapięcia montowanego w modelach z paskami skórzanymi, którego zasada działania zbliżona jest do tych ze stalową bransoletą. Po naduszeniu specjalnego przycisku zapięcia, pasek nie rozdziela się na niezależne elementy (jak przy tradycyjnej klamrze) lecz przyjmuje kształt rozpiętej bransolety, tworząc pętlę.

 

Zegar atomowy — skorelowany z atomowym wzorcem częstotliwości typ zegarka kwarcowego, połączony z urządzeniem wskazującym czas.